محتویات مقاله
تعریف GDP :
تولید ناخالص داخلی، مجموع ارزش بازار (ریالی یا دلاری) کلیه‌ی کالاها و خدمات نهایی عرضه شده در یک کشور، در طول یک بازه زمانی مشخص (معمولاً یک سال) است. و بهترین روش برای سنجش اقتصاد یک کشور است.
ارتباط GDP با مصرف انرژی:
طی دهه‌های اخیر از انرژی به عنوان یکی از عوامل مهم تولید یاد شده است، به‌طوری که در کنار سایر عوامل تولید، نقش تعیین‌کننده‌ای در حیات اقتصادی کشورها داشته و با توسعه و پیشرفت اقتصادی، اهمیت آن به‌طور فزاینده‌ای افزایش یافته است. وابستگی روزافزون زندگی بشر به انرژی موجب شده است تا این بخش به‌طور بالقوه و بالفعل در کارکرد بخش‌های مختلف اقتصادی کشورها نیز نقش چشم‌گیری ایفا کند. توسعه اقتصادی در کشورهای جهان تا حدود زیادی به سطح مصرف انرژی بستگی دارد.
بهبود سطح زندگی مردم و مکانیزه شدن تولید به‌منظور ارتقاء سطح بهره‌وری کار، افزایش مصرف انرژی را موجب می‌شود، البته افزایش مصرف انرژی در مراحل اولیه رشد اقتصادی اتفاق می‌افتد. در مراحل بعدی رشد، با پایدار شدن اثرات سوء زیست‌محیطی و نیز ارتقاء آگاهی‌ها و حساسیت‌های عمومی، مباحث رشد پایدار و مسائل زیست‌محیطی اهمیت بیشتری پیدا کرده و روند افزایش مصرف انرژی به دلیل استفاده بهینه آن کاهش می‌یابد.
اهمیت انرژی در فرآیند تولید محصولات مختلف، از یک سو و کمیابی آن از سوی دیگر، توجه هرچه بیشتر فعالان اقتصادی را برای استفاده کارآمدتر از این عامل می‌طلبد. به علاوه با توجه به تفاوت ساختار کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته به دلیل متفاوت بودن برخورداری از منابع انرژی و همچنین، عملکرد متفاوت این دو گروه از کشورها در استفاده از منابع انرژی به لحاظ زیرساخت‌های فنی و تکنولوژیکی، بررسی رابطه مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی در این دو گروه از کشورها، موضوعی قابل تأمل و دارای ارزش و اهمیت تحقیق است.
مقاله [1] رابطه بین مصرف برق و رشد اقتصادی در 17 صنعت کشور تایوان را طی دوره 1998-2014 میلادی مورد بررسی و تحلیل قرار داده که نتایج تجربی نشان می‌دهد یک رابطه دو جهته بین مصرف برق و رشد اقتصادی وجود دارد. به‌طوری که افزایش 1 درصدی در مصرف برق، تولید ناخالص داخلی را 1.72 درصد افزایش می‌دهد. البته دولت می‌تواند در برخی صنایع، سیاست حفظ انرژی و کاهش کربن را بدون اینکه مانع رشد اقتصادی شود، دنبال کند. مقاله [2] نیز رابطه بین مصرف برق و رشد اقتصادی در کشور لهستان را طی دوره 2000-2012 میلادی بررسی می‌کند. که نتایجی مشابه به دست آمده و رابطه‌ای دو طرفه را بین مصرف برق و رشد اقتصادی نشان می‌دهد. نتایج نشان از این دارد که رشد اقتصادی لهستان وابسته به برق است و برق می‌تواند یک عامل محدود‌کننده در رشد اقتصادی لهستان باشد.
نتیجه‌گیری:
بدیهی‌است که رشد اقتصادی و تقاضای انرژی با هم مرتبط هستند. با رشد اقتصاد، میزان تقاضای انرژی نیز افزایش می‌یابد. به عبارتی اگر انرژی محدود شود، رشد تولید ناخالص داخلی نیز به عقب برمی‌گردد [3]. اما این مقایسه برای کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه می‌تواند متفاوت باشد. متغیرهای مصرف انرژی، سرمایه و تغییرات تکنولوژیکی، به طور معناداری بر تولید ناخالص داخلی کشورها تأثیر مثبت می‌گذارند. بدین صورت که با افزایش متغیرهای مورد نظر، تولید کشورها نیز افزایش می‌یابد.
رابطه‌ای بلندمدت بین مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی کشورها وجود دارد، که به لحاظ متفاوت بودن ساختار این کشورها و متفاوت بودن منابع انرژی در آن‌ها، این رابطه در کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته متفاوت است.
توصیه‌های سیاستی برای این دو گروه از کشورها:
- باتوجه به وجود رابطه بلندمدت بین مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی، برای دستیابی به سطح بالای تولید و رفاه اجتماعی، می‌توان از افزایش مصرف سرانه‌ی انرژی بهره گرفت. بنابراین بر تدوین و اجرای مناسب‌ترین و اقتصادی‌ترین برنامه برای بالا بردن کارآیی انرژی و هچنین بهینه‌سازی مصرف انرژی در این دو گروه کشورها، تأکید می‌شود که این امر به نوبه‌ی خود موجبات افزایش رشد اقتصادی و ارتقاء رفاه اجتماعی را فراهم می‌کند.
- باتوجه به اینکه اثر نهایی مصرف سرانه انرژی در کشورهای درحال‌توسعه بالاتر از کشورهای توسعه‌یافته می‌باشد، لذا می‌توان با افزایش سطح استفاده از انرژی در کشورهای درحال‌توسعه، شکاف تولید سرانه در بین دو گروه کشورها را کاهش داد و به سطح بالاتری از رفاه اجتماعی در کشورهای درحال‌توسعه دست یافت.
- عواملی مانند سطح دانش فنی، سرمایه‌ی انسانی کارآمدتر و بهره‌برداری کافی از ظرفیت نیروی انسانی در کشورهای توسعه‌یافته، سبب شده است تا تولید سرانه در این کشورها به طور معنی‌داری بالاتر از کشورهای در حال توسعه قرار گیرد، لذا می‌توان برای دستیابی به سطح رفاه بالاتر در کشورهای درحال‌توسعه، بر بهبود تکنولوژی و ارتقاء سطح سرمایه‌ی انسانی تأکید کرد.
داده‌های زیر اطلاعات مربوط به میزان مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی را برای کشورهای مختلف ارائه می‌نماید. همانطور که می‌شود [4]:
- ایران در رتبه 15 مصرف برق (در سال 2019) و 23 تولید ناخالص داخلی (سال‌های 2020 و 2021) قرار دارد.
- ترکیه در رتبه 16 مصرف برق و 11 تولید ناخالص داخلی قرار دارد.
- عربستان سعودی در رتبه 14 مصرف برق و 17 تولید ناخالص داخلی قرار دارد.
- امارات در رتبه 31 مصرف برق و 34 تولید ناخالص داخلی قرار دارد.
- و کره جنوبی در رتبه 6 مصرف برق و 14 تولید ناخالص داخلی قرار دارد.
مقایسه مصرف برق (TW.h/yr) کشورها بر اساس سال داده ای 2019 و 2020
[table id=2 /]
منابع:
1- sustainability
2- jois.eu
3- mckinsey.com
4- statisticstimes.com
