به پاس توانمندی متخصصان کشور، ایران تبدیل به اولین کشور خاورمیانه در ساخت نیروگاه و چهاردهمین کشور جهان در نصب نیروگاه تولید برق شده است.
ورود به عرصه ساخت تجهیزات نیروگاهی از سال 72 با راه اندازی شرکت مپنا کلید خورد. فعالیت این شرکت با واردات تجهیزات و ساخت نیروگاه آغاز شد. در شرایطی که کشورهای سازنده این تجهیزات تمایلی به انتقال این دانش به ایران نداشتند اما اکنون متخصصان توانمند ایرانی پیچیده ترین تجهیزات صنعتی برق (از جمله توربین های گازی، بخار و بادی، تجهیزات دوار، توربو کمپرسور و …) را می سازند.
محتویات مقاله
تاریخچه صنعت برق در ایران
به گزارش آماد برق سپهر و به نقل از روابط عمومی توانیر، نخستین مولد برق برای روشنایی کاخ گلستان در سال 1264 ه.ش وارد ایران شد و نخستین نیروگاه خصوصی برق شهری توسط حسین مهدوی (امین الضرب) در سال 1284 ه.ش در شهر تهران راه اندازی شد. تا به امروز صنعت برق دو تحول بزرگ را پشت سر گذاشته است. اولین تحول بزرگ صنعت برق در دهه 40 هجری شمسی بود که وظیفه برق رسانی به تمام نقاط ایران برعهده دولت قرار گرفت و منجر به تشکیل سازمان برق ایران (1341)، وزارت آب و برق (1342) و سرانجام شرکت توانیر (1348) شد. دومین تحول بزرگ صنعت برق در دهه 70 هجری شمسی و تحت عنوان «تجدید ساختار صنعت برق» انجام گرفت. به دنبال این تحول، شرکت های مستقل برق ایجاد شد و از دل آن، خصوصی سازی و بازار برق شکل گرفت.
اما صنعت برق ایران اکنون در آستانه سومین تحول بزرگ قرار دارد: هوشمندسازی، تحولی که منجر به ایجاد بستر مدیریت هوشمند عرضه و تقاضا، شبکه های هوشمند، خرده فروشی برق، اینترنت اشیاء و … خواهد شد.
به رغم تمامی پیشرفت های حاصله در زمینه گسترش تکنولوژی های موجود صنعت برق و تأمین نیاز مردم، طی یک دهه گذشته، کاهش چشمگیر منابع مالی صنعت برق باعث افول مباحث فنی و نیز تقلیل نگاه توسعه محور و همگام سازی با تحولات روز دنیا شده است. به عنوان نمونه، ساختار شبکه توزیع کشور از لحاظ فنی منطبق بر ساختار شبکه های توزیع دهه 60 تا 70 میلادی کشورهای توسعه یافته می باشد. در آن بُرهه، مشترکین پراکنده بودند و گسترش شبکه فشار ضعیف؛ هم توجیه فنی داشت و هم توجیه اقتصادی. اما با تغییر سبک ساختمان سازی در شهرها و توسعه پدیده تراکم سازی و برج سازی در کلانشهرها، نیازمند تغییر ساختار شبکه توزیع و استفاده از شبکه فشار متوسط به جای شبکه فشار ضعیف بودیم که در این امر توفیق نداشته ایم و لاجرم با معضل افزایش تلفات مواجه شده ایم.
هوشمندسازی در ایران
از طرفی امروز صنعت برق با مفاهیم جدیدی همچون مدیریت بار و تقاضا، هوشمندسازی، اینترنت اشیا و … مواجه است که توسعه این مفاهیم نیازمند ایجاد بستر فنی و ساختار لازم است. به رغم گامهای برداشته شده در زمینه هوشمندسازی، باید اذعان داشت که صنعت برق در این زمینه عقب افتاده و این امر شایسته صنعت برق ایران که همواره از صنایع سرآمد کشور بوده و بیش از 90 درصد از صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور را طی سالهای اخیر به خود اختصاص داده، نیست. امروز مباحث پیشرفت مدیریت بار و تقاضا وابسته به توسعه زیرساخت های مانیتورینگ، کنترل و هوشمندسازی است و بدون ایجاد این امکان، مدیریت مصرف در سطح مدیریت بارهای عمده که حداکثر 8 تا 10 درصد کل مصرف را تشکیل می دهند متوقف خواهد ماند. یک نمونه از مزایای هوشمندسازی، استفاده در مدیریت بار و پیک سایی منطقه ای است که اثرات مستقیمی بر بهبود شاخص های کیفیت توان و کاهش هزینه های سرسام آور ظرفیت غیراقتصادی تولید و نیز کنترل افزایش بی رویه شدت مصرف انرژی را بدنبال خواهد داشت.
از سوی دیگر با توجه به اینکه شاخص سرانه میزان خاموشی هر مشترک بعلت عدم توسعه مناسب شبکه هوشمند، رضایت بخش نیست و در صورت ایجاد بستر لازم، سرانه خاموشی مشترکین بطور چشمگیری کاهش خواهد یافت. همچنین عمده مباحث خرده فروشی بدون ایجاد امکان نظارت و پایش دقیق و ایجاد شبکه های هوشمند، ابتر خواهد ماند. لذا، صنعت برق در آستانه سومین تحول بزرگ یعنی “هوشمندسازی” ست که به منظور همگام سازی و به روز رسانی فنی و مهندسی با آخرین تحولات روز دنیا؛ نیازمند ترسیم چشم انداز و حرکت با عزم و اراده جدی است تا همچنان بعنوان صنعت پیشرو در منطقه و جهان سرآمد باشد.
لینک های مرتبط: